ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΘΕΤΟ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ "ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ" 26-5-13

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΟΛΜΕ: Ένας πρώτος απολογισμός

Κοτσιφάκης Θέμης, Ζωγραφάκη Ελένη*

Το νιώθουμε ως ανάγκη απέναντι σε όλο τον κλάδο, απέναντι σε κάθε καλοπροαίρετο συνάδελφο, να μιλήσουμε ανοιχτά και τίμια για την κρίσιμη εβδομάδα που πέρασε. Μακριά από εμάς η αντιμετώπιση μιας τόσο κρίσιμης κατάστασης με κριτήρια «παραταξιακού πατριωτισμού». Το ΔΣ της ομοσπονδίας οφείλει να ανοίξει τη συζήτηση στον κλάδο για την κρίσιμη αυτή περίοδο, να ξαναδεί όλες τις αποφάσεις του, να αφουγκραστεί τους προβληματισμούς των συναδέλφων μας και να βγάλει τα θετικά και τα αρνητικά συμπεράσματα της δράσης του. Ταυτόχρονα εξελίσσονταν μια προσπάθεια από την πλευρά της ΟΛΜΕ, στις ελάχιστες μέρες που είχαμε, να δημιουργήσουμε κινηματικούς όρους στον κλάδο, να συμβάλουμε με την οργανωμένη παρουσία μας στην ανατροπή της δυσμενούς δημόσιας εικόνας για τα αιτήματά μας που είχαν δημιουργήσει κυβέρνηση και μεγάλα ΜΜΕ, να δημιουργήσουμε όρους και προϋποθέσεις κοινωνικής υποστήριξης της απεργίας και, τέλος, να υπάρξει ευρεία συμπαράσταση του συνόλου των οργανωμένων συνδικάτων, που θα έκαναν υπόθεση όλου του συνδικαλιστικού κινήματος την κατάργηση της επιστράτευσης.

Η ΟΛΜΕ ξεκίνησε μια μεγάλη μάχη αυτή την περίοδο. Τα τελευταία μέτρα που πέρασε η κυβέρνηση για ωράριο, μεταθέσεις, απολύσεις και κλείσιμο σχολείων ξεχείλισαν το ποτήρι της οργής των εκπαιδευτικών. Πήραμε την πρωτοβουλία, μετά από μια βασανιστική εβδομάδα πολύωρων συνεδριάσεων, να προτείνουμε στον κλάδο μια απεργία σε δύσκολη περίοδο. Την περίοδο των εξετάσεων. Η κυβέρνηση προσπάθησε να δημιουργήσει, μέσω και των ΜΜΕ, ένα κλίμα κοινωνικού αυτοματισμού για τους «τεμπέληδες εκπαιδευτικούς» και «τα παιδιά που θα πλήρωναν την αναλγησία των εκπαιδευτικών». Προσπάθησε, με τα περίφημα non-papers, που διαστρέβλωναν τα αιτήματα και τις θέσεις της ΟΛΜΕ, να προωθήσει στην κοινωνία μέσω των ΜΜΕ μια στρεβλή και απαξιωτική εικόνα για τους εκπαιδευτικούς. Αρκετά μέλη της ομοσπονδίας προσπαθήσαμε με τη στάση, τα κείμενα και τις επεξεργασίες μας να απαντήσουμε. Εδώ ας σημειώσουμε την αναγκαιότητα της ίδρυσης γραφείου τύπου στην Ομοσπονδία και τη χάραξη μιας σοβαρής επικοινωνιακής στρατηγικής, που όχι μόνο θα απαντά σε όλα τα θέματα που τίθενται δημόσια, αλλά και θα σχεδιάζει τις καμπάνιες προβολής των προβλημάτων της εκπαίδευσης και των διεκδικήσεών μας.

Εκτιμούμε πως η πρόταση του Δ.Σ. για απεργία δημιούργησε καλύτερους όρους για να γίνουν γνωστά στην κοινωνία τα προβλήματα της εκπαίδευσης και τα αιτήματα του εκπαιδευτικού κινήματος. Στο θέμα αυτό πιστεύουμε πως τα καταφέραμε καλά. Αρπάξαμε την ευκαιρία αυτή και αποκαλύψαμε τα ψέματα της κυβέρνησης και τους μύθους που είχαν καλλιεργηθεί στην κοινωνία από τα ΜΜΕ για την εργασία των καθηγητών. Αποδείχτηκε για ακόμα μια φορά πως μόνο οι κινητοποιήσεις ανοίγουν την πόρτα της ενημέρωσης στους εργαζόμενους.

Η κυβέρνηση επιστράτευσε προληπτικά εκπαιδευτικούς και κτήρια πριν καν αποφασιστεί η απεργία! Μια απόφαση καθαρά αντιδημοκρατική και αντισυνταγματική. Η απόφαση της επιστράτευσης και η δράση της ΟΛΜΕ άλλαξαν το κλίμα. Στις 13.5 μαζικά συλλαλητήρια στην Αθήνα αλλά και σε άλλες πόλεις ταρακούνησαν τα λιμνασμένα νερά. Οι γενικές συνελεύσεις των ΕΛΜΕ συσπείρωσαν τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν ενεργά για να καταδικάσουν τον κυβερνητικό αυταρχισμό και να στηρίξουν και να στηριχτούν στο σωματείο τους. Πάνω από 20.000 εκπαιδευτικοί συμμετείχαν στις ΓΣ και έδωσαν με τη συμμετοχή τους ένα δυνατό χαστούκι σε όλους αυτούς που παπαγάλιζαν στα ΜΜΕ πως η ΟΛΜΕ δεν εκφράζει τον κλάδο των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί υπερψήφισαν την αγωνιστική πρόταση και το πλαίσιο αιτημάτων που πρότεινε η διοίκηση της ομοσπονδίας.

Είχαμε, βέβαια, ένα σοβαρό ζήτημα να λύσουμε. Θα μπορέσουμε να σπάσουμε τα δεσμά της επιστράτευσης και να απεργήσουμε; Όλοι συμφωνούσαμε πως πρέπει να το επιδιώξουμε μόνο με όρους μαζικού κινήματος. Τόσο μέσα στον κλάδο όσο και με την υποστήριξη όλων των εργαζομένων.

Η κατάσταση ήταν -και είναι- πολύ δύσκολη. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε, στις λίγες μέρες πού είχαμε, όρους κινήματος. Μέσα στα σχολεία, με ενημερώσεις και συνελεύσεις. Ζητήσαμε από την ΑΔΕΔΥ, τη ΓΣΕΕ και τις ομοσπονδίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα να δημιουργήσουν έναν κλοιό υποστήριξης στη μάχη κατά της επιστράτευσης. Η ΑΔΕΔΥ και η ΓΣΕΕ (πλειοψηφίες) όχι μόνο δεν το έκαναν αλλά, αντίθετα, υπονόμευσαν την απεργία ορίζοντας κινητοποιήσεις άλλες ημέρες. Και επίσης, καμία μεγάλη ομοσπονδία, «ταξική» ή «συμβιβασμένη», δεν ανταποκρίθηκε στην έκκλησή μας, πλην της ΔΟΕ. Επίσης, δεν καταφέραμε να δημιουργήσουμε ευρύ κύμα υποστήριξης στον αγώνα μας από ομοσπονδίες και πρωτοβάθμια σωματεία, και μάλιστα σε κρίσιμους τομείς λειτουργίας για εκείνη την ημέρα (π.χ. συγκοινωνίες).

Εδώ νομίζουμε πως πρέπει να παραδεχτούμε ένα σοβαρότατο λάθος του ΔΣ της ΟΛΜΕ. Εκτιμούσαμε πως ήταν πολύ δύσκολο να σπάσει η επιστράτευση και χρειαζόταν να δημιουργήσουμε όρους κινήματος. Όμως, επειδή στην κουλτούρα της ομοσπονδίας μας οι συνελεύσεις είναι πάντα κυρίαρχες να αποφασίσουν, θα έπρεπε να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα αποσαφήνισης του κατά πόσο εκτιμά η βάση του κλάδου ότι υπάρχουν οι όροι και οι προϋποθέσεις να προχωρήσουμε στην απεργία μέσα στην επιστράτευση, δηλ. πρακτικά κατά πόσο είμαστε αποφασισμένοι να αγνοήσουμε την επιστράτευση μαζικά.

Βέβαια, κάτι τέτοιο μάλλον δεν εύρισκε σύμφωνες όλες παρατάξεις (αυτό διαφαινόταν από τις συζητήσεις) που είχαν εισηγηθεί την απεργία. Ο αντίλογος ήταν πως, επειδή τα πράγματα ήταν ρευστά και προσπαθούσαμε να πιέσουμε την κυβέρνηση να υποχωρήσει, να δώσει λύσεις στα αιτήματά μας, αυτή η εισήγηση θα εκλαμβανόταν ως σήμα για υποχώρηση.

Αφέθηκαν λοιπόν όλα να λυθούν στη συνέλευση των προέδρων. Στη συνέλευση αρκετοί πρόεδροι μετέφεραν μια εικόνα πως υπάρχει αβεβαιότητα σοβαρή σχετικά με τη συμμετοχή, ή ακόμα και σιγουριά πως θα απεργήσουν ελάχιστοι συνάδελφοι. Πως οι συνάδελφοι ψήφισαν απεργία για να καταδικάσουν την πολιτική της κυβέρνησης και την επιστράτευση, αλλά όχι για να την σπάσουν απεργώντας. Αυτό επιβεβαιώνονταν και από το γεγονός πως ελάχιστοι ψήφιζαν για σπάσιμο επιστράτευσης όπου ετίθετο το θέμα σε ψηφοφορία. Σε κάποιες ΕΛΜΕ, επίσης, τέθηκαν ρητά τέτοια ερωτήματα (ακόμα και ως προσθήκες στην αρχική εισήγηση της ΟΛΜΕ) και από τις απαντήσεις σε αυτά διαπιστώνεται ότι η απεργία μέσα στην επιστράτευση μπορεί να γίνει μόνο με όρους μαζικούς. Από την άλλη, είναι σίγουρο πως η κυβέρνηση, αν μας εύρισκε σε τέτοια κατάσταση (με λίγους απεργούς), δεν θα δίσταζε να προχωρήσει ακόμα και σε απολύσεις.

Όλες οι παρατάξεις, στην πραγματικότητα, εκτιμούσαν πως δεν υπάρχουν όροι μαζικού κινήματος για να σπάσει η επιστράτευση ούτε ως προς τη μαζικότητα συμμετοχής στην απεργία ούτε ως προς το εύρος της συμπαράστασης. Και προφανώς δεν είναι όροι μαζικού κινήματος να ζητήσουμε από 300 ή 500 συνδικαλιστές (που δεν ξέραμε και αν τους είχαμε) να υπογράψουν πως θα σπάσουν συμβολικά την επιστράτευση, όπως προτάθηκε.

Η ΓΣ προέδρων μπλοκαρίστηκε διαδικαστικά για το πώς θα συζητήσει και θα αποφασίσει πάνω στο ερώτημα «αν υπάρχουν οι όροι και οι προϋποθέσεις» να αγνοήσουμε την επιστράτευση. Και ενώ επιμέναμε, από την πλευρά μας, πως μόνο η ΓΣ μπορούσε να τοποθετηθεί στο θέμα, γιατί οι ίδιοι οι πρόεδροι που συμμετείχαν στις ΓΣ των ΕΛΜΕ γνώριζαν πολύ καλά τις διαθέσεις των συναδέλφων για απεργία, το ΔΣ τελικά δέχθηκε την πρόταση που έγινε από προέδρους να διαμορφώσει πρώτα μια εκτίμηση προς τη ΓΣ των προέδρων. Και δεν διαφώνησε σε αυτό καμία παράταξη. Ούτε επίσης υπήρχε διαφωνία για το γεγονός πως έπρεπε να γίνει συζήτηση και ψηφοφορία για το αν υπάρχουν «οι όροι και προϋποθέσεις» να πραγματοποιηθεί η απεργία τώρα. Διαδικαστικό ζήτημα τέθηκε ως προς το αν θα έπρεπε γίνουν δύο διαδοχικές ψηφοφορίες αντί για δύο ταυτόχρονα.

Θεωρούμε σε αυτό το σημείο πως ήταν σοβαρό λάθος του ΔΣ της ΟΛΜΕ που αποδέχτηκε να συνεδριάσει και να εκτιμήσει την κατάσταση. Ανέλαβε δηλαδή μια ευθύνη που δεν του ανήκε. Οι πρόεδροι των ΕΛΜΕ μπορούσαν να αποφασίσουν ανάλογα με τις εντολές που είχαν από τη Γενική τους Συνέλευση και από τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς που έγιναν σε αυτή και χωρίς την εκτίμηση του ΔΣ.

Τελικά, η Συνέλευση των Προέδρων, με όλες τις επιφυλάξεις και τα ερωτήματα που τέθηκαν και στις τοπικές Γ.Σ., εκτίμησε πως δεν υπάρχουν οι όροι και προϋποθέσεις ενός μαζικού κινήματος που θα δράσει και θα υποστηριχθεί για να απεργήσουν οι καθηγητές μέσα και ενάντια στην επιστράτευση. Είναι γεγονός πως το σώμα της ΓΣ των Προέδρων διχάστηκε. Αλλά συχνά σε κρίσιμες στιγμές αυτό συμβαίνει.

Τελικά, εκ των υστέρων τι μπορεί κανείς να συμπεράνει; Το δίλημμα που αντιμετωπίζαμε ήταν αν μπορούμε να απαντήσουμε μαζικά στην επιστράτευση και όχι με μεμονωμένες ηρωικές ενέργειες, σαν και αυτές που προτάθηκαν. Στις συζητήσεις στο ΔΣ τα μέλη όλων των παρατάξεων που συνέπραξαν στην εισήγηση διαβεβαίωναν πως «μόνο με μαζικούς όρους θα επιχειρήσουμε να την σπάσουμε» και δεν θα προσφέρουμε στην κυβέρνηση ένα κομμάτι εκπαιδευτικών, και μάλιστα το πιο αγωνιστικό, για να τους απολύσει. Στην τελική εκτίμηση υπήρξαν σοβαρές διαφωνίες. Από τη μια μεριά ήταν τα διαδικαστικά και τα λάθη που έγιναν στην οργάνωση αυτού του σύντομου αγώνα και εξόργισαν τους συναδέλφους μας, και έπληξαν την αξιοπιστία της Ομοσπονδίας μας. Αναγνωρίζουμε πως η όλη διαδικασία μας τραυμάτισε και έχει σε αυτό όλο το ΔΣ σοβαρό μερίδιο ευθύνης. Από την άλλη μεριά, πιστεύουμε πως με τις δεδομένες συνθήκες η απεργία μέσα στην επιστράτευση, χωρίς μαζικούς όρους, θα οδηγούσε σε σοβαρότατα προβλήματα τον κλάδο μας.

Είναι σαφές ότι ο αγώνας των εκπαιδευτικών θα έχει συνέχεια και δεν πρέπει να εγκλωβιστούμε σε μια ατέρμονη ενδοσκόπηση. Προφανώς και όσοι υποστηρίζουν την άποψη πως θα έπρεπε να συνεχίσουμε ρισκάροντας, έχουν ισχυρά επιχειρήματα, αλλά δεν μάθουμε ποτέ αν είχαν δίκαιο. Και δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα το ότι σε κρίσιμες στιγμές θα πρέπει να συνεκτιμάμε όλα τα δεδομένα και να διαβλέπουμε τις αλυσιδωτές αντιδράσεις που μπορεί να φέρει η δράση μας. Θετικά ή αρνητικά.

Εμείς επιχειρούμε να κάνουμε εδώ ένα πρώτο ψύχραιμο απολογισμό.

Θα περιμένουμε και από τις άλλες δυνάμεις, αλλά και το σύνολο του ΔΣ να το πράξουν.

Πρέπει όμως άμεσα να ξαναβγούμε μπροστά στις διεκδικήσεις μας, αξιοποιώντας κάθε θετικό και αλλάζοντας κάθε αρνητικό στη δράση μας.

Τα προβλήματα όχι μόνο παραμένουν, αλλά θα διογκωθούν το επόμενο διάστημα από τα κυβερνητικά μέτρα και τις αντιεκπαιδευτικές αλλαγές που κυοφορούνται. Χρειάζεται ένα οργανωμένο πλάνο αγωνιστικών κινητοποιήσεων με διάφορες μορφές. Με μια μεγάλη συμμαχία όλων των συνδικάτων, για να ανατραπούν το μνημόνιο και η πολιτική κυβέρνησης, Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης και ΔΝΤ. Και βέβαια, θα πρέπει να παλέψουμε με κάθε μέσο να ακυρωθεί τώρα η επιστράτευση.

Σύντομα η κυβέρνηση θα μας βρει μπροστά της. Ο προσδιορισμός νέων Γενικών Συνελεύσεων, που θα κάνουν έναν απολογισμό και θα προγραμματίσουν κινητοποιήσεις, πρέπει να γίνει άμεσα. Να κρατήσουμε και να διευρύνουμε τις καμπάνιες, τις πρωτοβουλίες και την παρουσία μας στο δημόσιο χώρο και τα ΜΜΕ, ώστε τα ζητήματα του δημόσιου σχολείου να παραμένουν στην επικαιρότητα, χτίζοντας παράλληλα και τις ευρύτερες δυνατές συμμαχίες μας για την διεκδίκησή τους. Τέλος, η κατάργηση της επιστράτευσης πρέπει να γίνει υπόθεση όλου του λαϊκού και του εργατικού κινήματος γιατί είναι μάχη για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και του δικαιώματος στην απεργία.

* Γ.Γ. ΟΛΜΕ και Οργ. Γρ. ΟΛΜΕ

Εκπρόσωποι των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων