ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΑΡΘΡΟ ΣΤΗ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ 31-7-16

ΑΚΟΥΛΟΥΘΕΙ ΤΟ AΡΘΡΟ ΣΕ WORD

ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

του Θέμη Κοτσιφάκη, εκπαιδευτικού

Κάθε συζήτηση ή δημόσιος διάλογος για τη δημόσια εκπαίδευση είναι δεδομένο, κατά τη γνώμη μου, πως πρέπει να ξεκινά από το θέμα των δαπανών. Είναι γεγονός αναμφισβήτητο πως η υποχρηματοδότηση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα μας είναι μια υπόθεση πολύ παλιά. Το προοδευτικό κίνημα έχει αναφορές στους αγώνες για το 15% στην παιδεία από τη δεκαετία του 1960. Περίπου 60 χρόνια μετά βρισκόμαστε ακόμα κάπου στη μέση και πιο κάτω…..

Αντίθετα, οι αυξανόμενες ανάγκες για εκπαίδευση στην ελληνική κοινωνία, μαζί με το σκληρό εξεταστικό σύστημα που έχει εγκαθιδρυθεί, ιδιαίτερα στο λύκειο, έχουν αυξήσει υπέρογκα τις ιδιωτικές δαπάνες για την εκπαίδευση, τις δαπάνες δηλαδή που οι οικογένειες πληρώνουν από το πενιχρό εισόδημά τους για να στηρίξουν τα παιδιά τους και να τους παρέχουν περισσότερα εφόδια για τη ζωή τους.

Η παιδεία στη χώρα μας αντιμετώπιζε, επίσης, μαζί με τα προβλήματα της υποχρηματοδότησης, την άναρχη ανάπτυξη, την απαξίωση των εκπαιδευτικών λειτουργών αλλά και την απορρόφηση κονδυλίων χωρίς ενιαίο προγραμματισμό. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το πώς κατασπαταλήθηκαν κονδύλια των ΕΠΕΑΚ και του ΕΣΠΑ τα προηγούμενα χρόνια, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις απορροφήθηκαν σε δράσεις που καμιά σχέση δεν είχαν με τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

1.      ΥΠΟΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Είναι γεγονός πως η υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης ήταν παρούσα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πολύ πριν την κρίση. Την προηγούμενη δεκαετία, 2001-10, παρά το γεγονός πως τα οικονομικά της χώρας ήταν σε καλύτερη κατάσταση, δεν δόθηκε η αναγκαία οικονομική υποστήριξη στη δημόσια εκπαίδευση. Η «ανάπτυξη» είχε άλλες προτεραιότητες… Έτσι, οι δημόσιες δαπάνες έμειναν καθηλωμένες για πολλά χρόνια, ακόμα και τα χρόνια της «ανάπτυξης», κάτω από το 3,5% επί του ΑΕΠ. Και αυτό παρά τις διακηρύξεις των τότε κυβερνήσεων ότι θα φτάσουμε το στόχο του 5 %, δηλ. το μέσο όρο των δαπανών στις χώρες της Ε.Ε.

Στις προβλέψεις του 2010 ξεπέρασαν το 3,6%, αλλά τελικά αυτό δεν πραγματοποιήθηκε λόγω υπογραφής του 1^ου μνημονίου.

 ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2009-2015

Δραματική μείωση των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση παρατηρήθηκε κατά την περίοδο των μνημονίων όχι μόνο σε ποσοστό επί του ΑΕΠ αλλά και σε απόλυτους αριθμούς. Μελετώντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς των ετών 2009 και 2015 παρατηρούμε μείωση του συνολικού προϋπολογισμού του Υπουργείου Παιδείας κατά 34,1%. Αν δε αφαιρέσουμε τις δαπάνες Θρησκευμάτων, Έρευνας και διαφόρων οργανισμών, το ποσοστό της μείωσης ανεβαίνει στα 35,4%. Αυτό σημαίνει μια μείωση του ποσοστού των δαπανών παιδείας επί του ΑΕΠ κατά 0,4 – 0,6.

Η πολιτική των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας και περικοπών στην παιδεία έφερε μια σειρά μέτρων που δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο τη μάθηση των παιδιών. Αναφέρω χαρακτηριστικά τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολείων, που ανάγκασαν παιδιά να μετακινούνται καθημερινά σε μεγάλες αποστάσεις και οδηγούν σε μερικές περιπτώσεις σε τεράστιες σχολικές μονάδες και στη δημιουργία βαρυφορτωμένων τμημάτων με πολλά παιδιά στην τάξη. Να σημειώσω πως την περίοδο 2009-14 οι δημόσιες σχολικές μονάδες σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση μειώθηκαν κατά 13% (δηλ. 1896 σχολεία λιγότερα).

 Επίσης, οι περικοπές έφεραν την υποβάθμιση ή κατάργηση βασικών δομών και υπηρεσιών, όπως ενισχυτική διδασκαλία και διδακτική στήριξη, σχολικές βιβλιοθήκες, Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, κέντρα Συμβουλευτικής – Προσανατολισμού και ψυχολογικής στήριξης κ.λπ. Αποκορύφωμα ήταν η κατάργηση 50 ειδικοτήτων της τεχνικής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά να υποχρεώνονται να αναζητήσουν την ειδικότητά τους στα ιδιωτικά ΙΕΚ και το αντίστοιχο εκπαιδευτικό προσωπικό να καταδικάζεται σε διαθεσιμότητα και απόλυση. Η μεγάλη επίσης μείωση του αριθμού των εκπαιδευτικών (πάνω από 30.000 λιγότεροι εκπαιδευτικοί), αποτέλεσμα των χιλιάδων συνταξιοδοτήσεων και των σχεδόν μηδενικών προσλήψεων, είναι επίσης μια ακόμη δραματική επίπτωση των πολιτικών αυτών.

* έχουν αφαιρεθεί τα ποσά για ΓΓ Θρησκευμάτων & Έρευνας-Τεχνολογίας, Αστεροσκοπείο,
ΕΚ Θαλάσ. Ερευνών, ΕΕ Ατομ. Ενέργειας
Τα ποσά είναι σε εκατομμύρια ευρώ
Στοιχεία από τον προϋπολογισμό του 2015
Επεξεργασία Θ. Κοτσιφάκης,

Την ίδια περίοδο μειώθηκαν επίσης, εκτός από τις δαπάνες για την παιδεία, οι δαπάνες για την υγεία και την κοινωνική πρόνοια, αλλά και αυτές των δημόσιων επενδύσεων. Το ήδη αναιμικό κοινωνικό κράτος στη χώρα μας υπέστη τραγική υποβάθμιση με βαριές επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών και ιδίως των φτωχότερων.

Οι δαπάνες του Υπουργείου Υγείας μειώθηκαν κατά 37,6%  την περίοδο 2009-14 και του Υπουργείου Εσωτερικών κατά 38,4% (βλ. σχετικό άρθρο του Μ. Δρεττάκη στην Αυγή)

Την ίδια περίοδο το ΑΕΠ της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία των κρατικών προϋπολογισμών, μειώθηκε κατά 25%.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΕΠ 2009-2015
ΑΕΠ 2015	175.658.000.000
ΑΕΠ 2009	235.017.000.000
Διαφορά	-59.359.000.000
%	-25%

3.       ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ

Μια διαφορετική προσέγγιση για τον υπολογισμό των δημόσιων δαπανών που κατευθύνονται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι αυτή που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται από τη EUROSTAST μέσω του εκπαιδευτικού δικτύου «Ευριδίκη».

Από τη μια μεριά, όλες οι δαπάνες του προϋπολογισμού του Υπουργείου Παιδείας δεν αφορούν τη δημόσια εκπαίδευση, αλλά άλλες υπηρεσίες και οργανισμούς, όπως τη Γ.Γ. Θρησκευμάτων, τη Γ.Γ. Έρευνας, το Αστεροσκοπείο, την Ακαδημία Αθηνών κ.λπ.

Από την άλλη, όμως, υπάρχουν δαπάνες σε άλλα υπουργεία που διατίθενται για το δημόσιο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων δαπανών είναι: η επιχορήγηση των σχολικών επιτροπών που αφορά τη συντήρηση και τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων και δίνεται μέσω των Δήμων από το Υπουργείο Εσωτερικών, η χρηματοδότηση των σχολών κατάρτισης διαφόρων Υπουργείων (ΟΑΕΔ, ΟΤΕΚ κ.λπ.), οι δαπάνες από τα ΠΕΠ που αφορούν εκπαιδευτικές υποδομές κ.ά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από το δίκτυο «Ευρυδίκη», για τις δημόσιες δαπάνες των χωρών της Ευρώπης για την εκπαίδευση, οι δαπάνες για την Ελλάδα αναλύονται ως εξής:

Στοιχεία από την έκθεση του Δικτύου «Ευρυδίκη» για το 2015.

Επεξεργασία Θ. Κοτσιφάκης

Στη στήλη Α καταγράφονται δαπάνες των ΠΕΠ και δαπάνες για τη συντήρηση των σχολείων από Υπ. Εσωτερικών

Στη στήλη Β καταγράφονται λειτουργικές δαπάνες

Στη στήλη Γ καταγράφονται  δαπάνες προσωπικού

Στη στήλη Δ καταγράφονται  δαπάνες της 2^ης και 3^ης στήλης που δεν ξεχωρίζονται

Στη στήλη Ε καταγράφονται  δαπάνες και των 3 στηλών που δεν ξεχωρίζονται

Στη στήλη ΣΤ καταγράφονται  δαπάνες επιδοτήσεων σε γονείς για τα παιδιά τους που σπουδάζουν

(εδώ βρίσκονται και 184 εκ. € για τους παιδικούς σταθμούς).

 Υπολογίζονται οι δαπάνες εκπαίδευσης όλων των Υπουργείων για την εκπαίδευση και τους Παιδικούς Σταθμούς. Έτσι, σύμφωνα με την ανάλυση αυτή, οι δημόσιες δαπάνες για το εκπαιδευτικό μας σύστημα ανέρχονται σε 3 % επί του ΑΕΠ για το 2015.

Αν αφαιρεθεί το κόστος των παιδικών σταθμών, το ποσοστό δαπανών παιδείας στο ΑΕΠ για το 2015 είναι 2,9%.

Με βάση αυτή την ανάλυση, οι δαπάνες για το προσωπικό που εργάζεται στην εκπαίδευση φτάνουν το 64 % του συνόλου των δαπανών.  

Τέλος, η κατανομή των δημόσιων δαπανών που διατίθενται για την εκπαίδευση από κεντρικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

4.      ΣΤΑΜΑΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΟ 2015-6

Ένα μικρό αλλά αισιόδοξο μήνυμα μας έφερε ο προϋπολογισμός του 2016. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, τόσο από τις δαπάνες που διατέθηκαν τελικά το 2015 όσο και από αυτές που προϋπολογίστηκαν για το 2016, έχουμε μετά από πέντε χρόνια συνεχών μειώσεων, τη σταθεροποίηση των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση στο 2,8 % επί του ΑΕΠ.

Στοιχεία από τον προϋπολογισμό του 2016
Επεξεργασία Θ. Κοτσιφάκης

Το αισιόδοξο μήνυμα είναι πως με τον προϋπολογισμό του 2016 ανατρέπεται η αρνητική πρόβλεψη του μεσοπρόθεσμου 2014-18 της προηγούμενης κυβέρνησης για συνεχή μείωση των δημόσιων δαπανών για την παιδεία, που θα έφτανε μόλις στο 1,9 % επί του ΑΕΠ.

Έτσι και ενώ στο μεσοπρόθεσμο της προηγούμενης κυβέρνησης προβλεπόταν ότι το σύνολο των δαπανών του υπουργείου Παιδείας θα ήταν για το 2016,  4.586 εκατ. ευρώ,  ή 2,3 % επί ου ΑΕΠ με τον προϋπολογισμό του 2016 δίνονται 4.876 εκατ. ευρώ (διαφορά 290 εκατ. ευρώ, δηλ. αύξηση 6,3%) ή 2,8 % επί του ΑΕΠ.

http://www.taxheaven.gr/pagesdata/AITIOLOGIKH%20EKTHESH_MPDS%202015-2018.pdf

Σημαντικό, επίσης, καλό νέο αποτελεί και η  δημοσίευση εγκυκλίου του υπουργείου οικονομικών για την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού για το 2017 κατά την οποία θα προβλέπεται αύξηση δαπανών κατά περίπου 100 εκατ. ευρώ.

Προφανώς, οι δαπάνες αυτές δεν είναι αρκετές για να αναζωογονήσουν το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Η σταδιακή αύξησή τους με στόχο να φτάσουν το 5 % επί του ΑΕΠ είναι μονόδρομος για τα επόμενα χρόνια.

5.       ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΦΤΑΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΜΕΣΟ ΟΡΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ Μ.Ο. ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΟΥ ΟΟΣΑ

Στην αναφορά του δικτύου Ευρυδίκη «Funding of Education in Europe», που εξετάζει την επίπτωση της οικονομικής κρίσης στις χώρες της Ευρώπης, διαπιστώνεται μείωση των  δημόσιων δαπανών εκπαίδευσης στους εθνικούς προϋπολογισμούς, παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία αναφέρονται στα έτη 2007-10.

Έτσι, ενώ ως προς τον μέσο όρο στην Ευρώπη των 27 οι δαπάνες εκπαίδευσης από το 11,1 % του συνόλου των κρατικών δαπανών το 2007 μειώθηκαν στο 10,8 % το 2010, οι ίδιες δαπάνες στην Ελλάδα μειώθηκαν από το 8,1 % στο 7,5% τα ίδια έτη. Και με αυτή τη σύγκριση είμαστε η τελευταία χώρα στην Ευρώπη στις εκπαιδευτικές δαπάνες. Θλιβερή πρωτιά «από τα κάτω» για όλα τα χρόνια, αποτέλεσμα των πολιτικών που ακολουθήθηκαν αυτά τα χρόνια.

 Διαβάζοντας προσεκτικά και τον παρακάτω πίνακα, από την ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ,
«Η εκπαίδευση με μια ματιά, 2015», παρατηρούμε πώς η χώρα μας, με ποσοστό δαπανών για την εκπαίδευση κάτω από το 3 %, συνεχίζει να κρατά τη θλιβερή τελευταία θέση ανάμεσα και στις χώρες του ΟΟΣΑ. Η αναγκαιότητα αύξησης των δαπανών ως προϋπόθεση για την ουσιαστική βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης είναι αναντίρρητη.

Στην ίδια έκθεση του ΟΟΣΑ αναφέρεται, επίσης, πως μεταξύ του 2008 και του 2012 δεν υπήρχε σαφής παγκόσμια τάση όσον αφορά την εξέλιξη των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση ως ποσοστό του συνόλου των δημόσιων δαπανών.  Αλλού μειώθηκαν και αλλού αυξήθηκαν.

Συγκεκριμένα, στα δύο τρίτα των χωρών (σε 18 από τις 27 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία), οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση αλλά και  η συνολική δημόσια δαπάνη για το σύνολο των υπηρεσιών αυξήθηκαν μεταξύ του 2008 και του 2012.

             Σε 10 από αυτές τις 18 χώρες οι δημόσιες δαπάνες για όλες τις υπηρεσίες αυξήθηκαν με ταχύτερο ρυθμό από ό, τι οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση, ενώ στις υπόλοιπες 8 οι εκπαιδευτικές δαπάνες αυξήθηκαν ταχύτερα των δημόσιων δαπανών για όλες τις υπηρεσίες.

Στο υπόλοιπο ένα τρίτο των χωρών (9 από 27 χώρες όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία), η συνολική δημόσια δαπάνη για όλες τις υπηρεσίες αλλά και οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση μειώθηκαν (Εσθονία, Ουγγαρία, Ισλανδία, Ιταλία, Σλοβενία Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ηνωμένες Πολιτείες).

6.      ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΝΔΥΛΙΑ ΤΟΥ ΕΣΠΑ

Είναι γεγονός ότι αρκετά κονδύλια έχουν διατεθεί στη χώρα μας μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης και των προγραμμάτων των ΕΣΠΑ. Δυστυχώς, χάθηκε μια σημαντική ευκαιρία για την ελληνική εκπαίδευση να αξιοποιηθούν αυτά τα σημαντικά κονδύλια, από το 1998 μέχρι σήμερα, κυρίως για τη βελτίωση των υποδομών της εκπαίδευσης, κονδύλια όμως που οι προηγούμενες κυβερνήσεις οδήγησαν σε επιμέρους αποσπασματικές δράσεις αλλά και δράσεις ουσιαστικά προπαγάνδας για την τρέχουσα εκπαιδευτική πολιτική και τη διαφήμιση των πολιτικών που ασκήθηκαν.

Οι προτεραιότητες των προγραμμάτων ΕΠΕΑΕΚ και ΕΣΠΑ και η αντίστοιχη κατανομή των κονδυλίων ποτέ δεν αποτέλεσαν  προϊόν ουσιαστικού διαλόγου ανάμεσα στην Πολιτεία και τους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας. Αντίθετα, κυριάρχησε η κατασπατάληση των πόρων μέσα από ένα ατέλειωτο «πάρτι»  μοιρασιάς  κονδυλίων που κράτησε 15 χρόνια.

Σήμερα απαιτείται, για την όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση των κονδυλίων του τρέχοντος ΕΣΠΑ, να υπάρξει συντονισμός των έργων του με τις σημερινές ανάγκες της εκπαίδευσης και τη νέα στρατηγική της εκπαιδευτικής πολιτικής, που θα αποφασιστεί με την ολοκλήρωση του εθνικού και κοινωνικού διαλόγου για την παιδεία. Αυτό είναι απαραίτητο, γιατί ο υπάρχων σχεδιασμός του ΕΣΠΑ έγινε από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΕΘ σύμφωνα με τις δικές της προτεραιότητες.

Τι προβλέπει το ΕΣΠΑ για την κατανομή των δαπανών στην εκπαίδευση και την κατάρτιση (αρχικός σχεδιασμός):

1. Επενδυτική προτεραιότητα 10.1. Μείωση και πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε καλής ποιότητας προσχολική, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων δυνατοτήτων τυπικής, άτυπης, μη τυπικής μάθησης για την επανένταξη στην εκπαίδευση και κατάρτιση

1.1 Ειδικός στόχος i: Μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, ιδίως σε γεωγραφικές περιοχές με υψηλά ποσοστά ΠΕΣ (πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου).

Ενδεικτικές δράσεις - Ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και τη μείωση του ποσοστού πρόωρης εγκατάλειψης της σχολικής εκπαίδευσης - Διαπολιτισμική εκπαίδευση 23,7 εκ €

1.2 Ειδικός στόχος ii: Αύξηση των σχολικών μονάδων που λειτουργούν στο πλαίσιο του Νέου Σχολείου – Ενίσχυση των δομών και της ποιότητας της α΄βάθμιας και β΄βάθμιας εκπαίδευσης Ενδεικτικές δράσεις - Νέο Σχολείο - Σχολείο του 21ου αιώνα - Ψηφιακό Σχολείο - Δράσεις Ειδικής αγωγής – Παράλληλη Στήριξη ΑμεΑ -Ανάπτυξη ή/και αναβάθμιση προγραμμάτων σπουδών - Προμήθεια και παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού 373,4 εκ €

1.3 Ειδικός στόχος iii: Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών

Ενδεικτικές δράσεις - Δράσεις επιμόρφωσης εκπαιδευτικών στην χρήση και την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία - Δράσεις επιμόρφωσης ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού για ΑμεΑ. 48,4 εκ €

1.4 Ειδικός στόχος iv: Αύξηση της συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση.

 Ενδεικτικές δράσεις - Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού - Προγράμματα εκπαίδευσης παιδιών προσχολικής ηλικίας - Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού 43,7 εκ.€

2. Επενδυτική προτεραιότητα 10.2 Βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας και της πρόσβασης στην τριτοβάθμια και ισοδύναμη με αυτήν εκπαίδευση, με σκοπό τη βελτίωση των επιπέδων φοίτησης και επιτυχίας, ειδικά για μειονεκτούντα άτομα.

2.1 Ειδικός στόχος i: Αύξηση του ποσοστού έγκαιρης ολοκλήρωσης των σπουδών και ενίσχυση της ισότιμης συμμετοχής των ΑΜΕΑ και ατόμων από ΕΚΟ και χαμηλές εισοδηματικές τάξεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Ενδεικτικές δράσεις - Δράσεις υποστήριξης φοιτητών για την έγκαιρη ολοκλήρωση των σπουδών - Αξιολόγηση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΜΟΔΙΠ / ΑΔΙΠ) 75,5 εκ. €

2.2. Ειδικός στόχος ii: Ενίσχυση της ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της ενδυνάμωσης του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού

 Ενδεικτικές δράσεις - Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας - Ενίσχυση προγραμμάτων μεταπτυχιακής και διδακτορικής έρευνας - Ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 99,4 εκ. €

3. Επενδυτική Προτεραιότητα 10.3 Βελτίωση της ίσης πρόσβασης στη διά βίου μάθηση για όλες τις ηλικιακές ομάδες στο πλαίσιο τυπικών, άτυπων και μη τυπικών δομών, την αναβάθμιση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού και την προώθηση ευέλικτων δυνατοτήτων μάθησης, μεταξύ άλλων μέσω του επαγγελματικού προσανατολισμού και της αναγνώρισης των αποκτώμενων προσόντων

3.1 Ειδικός στόχος i: Αύξηση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της διά βίου μάθησης και της συμμετοχής σε αυτήν του πληθυσμού (16-66+ ετών), με πιστοποίηση προσόντων και διασύνδεση τυπικής, μη τυπικής και άτυπης μάθησης.

Ενδεικτικές δράσεις - Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας - Δράσεις Διά Βίου Μάθησης (Κέντρα Διά Βίου Μάθησης – Δήμοι) - Περαιτέρω ανάπτυξη του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων - Περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή του Εθνικού Συστήματος Πιστοποίησης Εκροών - Επέκταση συστήματος συμβουλευτικής & επαγγελματικού προσανατολισμού - Εφαρμογή εθνικού συστήματος διασφάλισης ποιότητας και διαδικασιών αξιολόγησης στη δια βίου μάθηση και στη δια βίου ΣΥΕΠ 71,1 εκ. €

4. Επενδυτική Προτεραιότητα 10.4. Βελτίωση της συνάφειας των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας, τη διευκόλυνση της μετάβασης από την εκπαίδευση στη εργασία και ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και συστημάτων κατάρτισης και της ποιότητάς τους, μεταξύ άλλων μέσω μηχανισμών πρόβλεψης των αναγκών σε δεξιότητες, της προσαρμογής των προγραμμάτων σπουδών και της καθιέρωσης και ανάπτυξης συστημάτων μάθησης με βάση την εργασία, συμπεριλαμβανομένων των διττών συστημάτων μάθησης και μαθητείας.

4.1 Ειδικός στόχος i: Αύξηση των μαθητών / σπουδαστών / αποφοίτων που συμμετέχουν σε προγράμματα μαθητείας

Ενδεικτικές δράσεις - Ανασχεδιασμός των Προγραμμάτων Μαθητείας - Εκπόνηση / Αναβάθμιση Προγραμμάτων σε όλες τις ειδικότητες των ΣΕΚ και των ΙΕΚ - Αναβάθμιση της διδακτέας ύλης και των εγχειριδίων των ειδικοτήτων του ΕΠΑΛ - Πρακτική άσκηση Ναυτικών Ακαδημιών - Ανάπτυξη & εφαρμογή προγραμμάτων Μαθητείας στους αποφοίτους ΕΠΑΛ - Ανάπτυξη & εφαρμογή προγραμμάτων Μαθητείας στους αποφοίτους ΙΕΚ - Λειτουργία των ΣΕΚ – Ανάπτυξη & εφαρμογή Προγραμμάτων Μαθητείας σε όλους τους φοιτώντες σε ΣΕΚ 353,6 εκ €

4.2     Ειδικός στόχος ii: Αύξηση των συνεργασιών των Ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τον επιχειρηματικό κόσμο

 Ενδεικτικές δράσεις - Προγράμματα Πρακτικής άσκησης Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης - Δράσεις επιχειρηματικότητας και καινοτομίας  71 εκ. €

7.      ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η συζήτηση για τις εκπαιδευτικές δαπάνες, τις προτεραιότητες και την κατανομή τους δυστυχώς ήταν πολύ υποτονική σε αυτή τη φάση του διαλόγου για την παιδεία σε όλες τις επιτροπές και τις υποεπιτροπές του.

Πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους όσους ασχολούνται με την εκπαιδευτική πολιτική, από οποιαδήποτε θέση, πως η αύξηση των δημόσιων εκπαιδευτικών δαπανών πρέπει να είναι μια διαχρονική σταθερά και ανάγκη που δεν πρέπει να εγκαταλείπεται σε καμία φάση.

Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες για λιγότερο κράτος πρακτικά σημαίνουν λιγότερο κοινωνικό κράτος, δηλ. λιγότερα κονδύλια και για τη δημόσια παιδεία. Η τυχόν επικράτησή τους θα οδηγήσει αντικειμενικά  στην επιπλέον οικονομική συμβολή των οικογενειών αλλά και την «ευγενή χορηγία» επιχειρήσεων.

Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες της «οικονομικής αυτονομίας» των σχολείων στο βάθος τους κρύβουν το νεοφιλελεύθερο δόγμα για την περιορισμένη κρατική οικονομική στήριξή τους και την «ελευθερία» τους, από εκεί και πέρα, να βρουν μόνα τους πώς θα επιβιώσουν μέσα στη ζούγκλα της «εκπαιδευτικής αγοράς των πελατών».

Από την άλλη μεριά, βέβαια, υπάρχει η αναγκαιότητα δημιουργίας αντικειμενικών όρων και προϋποθέσεων για την ορθολογικότερη κατανομή των υπαρχόντων κονδυλίων, αφού ληφθούν υπόψη ο εκπαιδευτικός προγραμματισμός και οι προτεραιότητες της εκπαιδευτικής πολιτικής, που πρέπει να χαράσσεται μακροπρόθεσμα και με σαφείς ενδιάμεσους στόχους.

Η κατανομή των κονδυλίων που διατίθενται στα σχολεία για τις λειτουργικές τους δαπάνες να μοιράζεται σε αυτά με βάση τις δικές τους ανάγκες. Είναι ανάγκη να καθιερωθούν αντικειμενικοί δείκτες, που θα λαμβάνουν υπόψη τους τα σχολικά κτίρια και τις υποδομές τους, τον αριθμό του μαθητικού δυναμικού, τα εργαστήρια, το είδος του σχολείου κ.λπ.

Τέλος, ο αναγκαίος εξορθολογισμός των δαπανών θα πρέπει λαμβάνει υπόψη τα παιδαγωγικά δεδομένα και τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών/-τριών και όχι μια στενή «οικονομίστικη» αντίληψη, που στην ουσία καταστρατηγεί τον παιδαγωγικό ρόλο του σχολείου.

Δημοσιεύτηκε στο ένθετο «ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» της Κυριακάτικης ΑΥΓΗΣ 31-7-16