ΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ

ΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ

(το 2^ο από σειρά άρθρων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση)

του Θέμη Κοτσιφάκη,

εκπαιδευτικού στο 2^ο ΕΠΑΛ Χαλανδρίου

Στο 1^ο από την σειρά των άρθρων μου για τα Επαγγελματικά Λύκεια αναφερόμουν στην αύξηση του μαθητικού δυναμικού μεταξύ των σχολικών ετών 2016-17 και 2019-20. Η σύγκριση αυτή είχε το νόημα να δείξω την εξέλιξή του, από το κομβικό  κατά τη γνώμη μου έτος 2016-17, οπότε και εφαρμόζεται πλήρως η νέα δομή των Επαγγελματικών Λυκείων, μέχρι τη φετινή χρονιά.

Ποια είναι όμως αυτή η νέα δομή;

Με τον νόμο 4386/16 τα ΕΠΑ.Λ. έχουν πλέον την ακόλουθη δομή: Α΄ τάξη με ενιαίο πρόγραμμα, Β΄ τάξη με διαχωρισμό των αντικειμένων σε 9 επιστημονικούς- επαγγελματικούς τομείς, ενώ στη Γ΄ τάξη γίνεται διαχωρισμός σε ειδικότητες (35 στο  σύνολο των τομέων) και ακολουθεί μετά την αποφοίτηση ο νέος θεσμός, το μεταλυκειακό έτος-τάξη μαθητείας.  Με τη δομή αυτή και τα νέα προγράμματα σπουδών εξασφαλίζεται στους μαθητές και στις μαθήτριες η παροχή τόσο στέρεων γενικών γνώσεων όσο και τεχνολογικών και επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων, ενώ αποφεύγεται με αυτό τον τόπο η πρόωρη ειδίκευση, η οποία έρχεται σταδιακά στην τελευταία τάξη.

Με την ολοκλήρωση του δευτεροβάθμιου κύκλου σπουδών του ΕΠΑΛ παρέχεται στους αποφοίτους απολυτήριο λυκείου και επαγγελματικό πτυχίο επιπέδου 4 σε συγκεκριμένη ειδικότητα, που τους οδηγεί στην αγορά εργασίας ή σε μια σειρά επιλογές σπουδών (μαθητεία, ΑΕΙ, ΙΕΚ, 2ετή), διευρυμένων σε σχέση με πριν το 2015. Επίσης, όπως όλοι γνωρίζουν, στη νέα δομή των ΕΠΑ.Λ. προστέθηκαν και οι τομείς Υγείας-Πρόνοιας-Ευεξίας και Εφαρμοσμένων Τεχνών, που είχαν καταργηθεί το 2013 από την κυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, ενώ ταυτόχρονα είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα οι εκπαιδευτικοί των αντίστοιχων ειδικοτήτων (επί Υπουργού Παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλου και Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κ. Μητσοτάκη, για να μην ξεχνιόμαστε…)

             Οι τομείς στα Επαγγελματικά Λύκεια είναι εννέα (9), από το 2016. Το μαθητικό δυναμικό σε αυτούς παρουσιάζει αυξομειώσεις, που έχουν να κάνουν:

-          με τη δυναμική που αναπτύσσουν τα αντίστοιχα επαγγέλματα στην αγορά εργασίας αλλά και την επίπτωση της οικονομικής κρίσης σε αυτά κατά τα τελευταία χρόνια,

-          με τις υπάρχουσες υποδομές των ΕΠΑ.Λ. και των Εργαστηριακών Κέντρων,

-          με το μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό ειδικοτήτων και τις αναθέσεις μαθημάτων της κάθε ειδικότητας και

-          με τις επιλογές των μαθητών και μαθητριών που φοιτούν σε αυτά.

Το μαθητικό δυναμικό στους τομείς των ΕΠΑ.Λ.

Η κατανομή των μαθητών/-τριών στα Επαγγελματικά Λύκεια τη σχολική χρονιά 2019-20 δείχνει ότι οι τομείς «Υγείας-Πρόνοιας-Ευεξίας» και «Μηχανολογικός» διαθέτουν πάνω από το 50% του μαθητικού δυναμικού τους. Πιο συγκεκριμένα, σπουδάζουν 21.260 μαθητές/-τριες στον πρώτο και 17.575 στο δεύτερο τομέα. Ακολουθούν οι υπόλοιποι τομείς, με μεσαίο ή μικρότερο αριθμό μαθητών/-τριών. Όλοι όμως διαθέτουν εξίσου σημαντικές ειδικότητες και είναι σαφές πως δεν εξαρτάται η σπουδαιότητά τους μόνο από το μαθητικό δυναμικό τους (βλ. πίνακα 1 και διάγραμμα 1).

 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1

Οι διαφοροποιήσεις της τριετίας 2016-18

Η δυναμική που αναπτύσσουν οι τομείς και οι ειδικότητες παρουσιάζει κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις τα τελευταία τρία χρόνια, γεγονός επίσης που είναι πολυπαραγοντικό, όπως αναφέραμε ήδη. Έτσι, αν παρατηρήσουμε την κατανομή του μαθητικού δυναμικού τα τελευταία τέσσερα χρόνια (από το σχολ. έτος 2016-17 έως το 2019-20) θα διαπιστώσουμε πως υπάρχει μια μικρή κινητικότητα αυξομειώσεων στους διάφορους τομείς.

Ο μηχανολογικός τομέας, που κρατούσε τα «σκήπτρα» σε αριθμό μαθητών/-τριών το σχ. έτος 2016-17, αλλά και για πολλά χρόνια πριν, έρχεται πλέον αριθμητικά δεύτερος, παρουσιάζοντας μια άνοδο κατά 10,7 %, μετά από τον τομέα Υγείας-Πρόνοιας-Ευεξίας, ο οποίος αντίθετα έχει μια σημαντική αύξηση κατά 40, 4 % και καθιερώνεται πλέον ως ο πρώτος αριθμητικά τομέας των ΕΠΑ.Λ. (πίνακας 2)

 Ο τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών, παρότι είναι από τους τομείς με μικρό μαθητικό δυναμικό (1.764 μαθητές/-τριες πανελλαδικά), έχει μια σημαντική άνοδο την τετραετία αυτή (24%). Ο τομέας Οικονομίας-Διοίκησης παρουσιάζει επίσης μια σημαντική αύξηση κατά 18,1%, όπως και ο τομέας Δομικών Έργων (αύξηση 19%), ενώ μικρότερη αύξηση παρουσιάζουν οι τομείς της Πληροφορικής (κατά 7,4%) και των Ναυτιλιακών Επαγγελμάτων (κατά 8%). Σταθερή δυναμική παρουσία έχει στα ΕΠΑΛ ο τομέας Ηλεκτρολογίας-Ηλεκτρονικής, ενώ ο τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος παρουσιάζει πτώση  (10,7%), πιθανά συγκυριακή, παραμένει όμως ένας πολύ σημαντικός επαγγελματικός τομέας, με προοπτικές ανάπτυξης,  ιδιαίτερα για τη χώρα μας.

Η κατανομή του φύλου ανά τομέα ΕΠΑ.Λ.

Όπως είναι αναμενόμενο, τα ποσοστά των μαθητών και μαθητριών που φοιτούν στους εννέα διαφορετικούς επιστημονικούς – επαγγελματικούς τομείς των Επαγγελματικών Λυκείων είναι διαφορετικά. Έτσι, ενώ στο σύνολο του μαθητικού δυναμικού των ΕΠΑ.Λ. καταγράφεται ότι το 62,7% είναι αγόρια και το 37,3% είναι κορίτσια,  στον τομέα Υγείας-Πρόνοιας-Ευεξίας τα ποσοστά είναι 24,8% αγόρια και 75,2% κορίτσια, ενώ αντιστροφή των ποσοστών παρατηρείται στον Μηχανολογικό τομέα (95,9% αγόρια – 4,1% κορίτσια), αλλά και στον Ηλεκτρολογικό-Ηλεκτρονικό τομέα (93,9% αγόρια – 6,1% κορίτσια). Καλύτερη ισορροπία των φύλων παρατηρείται στους τομείς Οικονομίας – Διοίκησης (45,9% αγόρια – 54,1% κορίτσια) και Δομικών Έργων (58,4% αγόρια – 41,6% κορίτσια).  (Βλ. Διάγραμμα 2)

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι στο συνολικό αριθμό του μαθητικού δυναμικού των Επαγγελματικών Λυκείων παρατηρείται κατά τη σχολική χρονιά 2019-20 μια μικρή μεταβολή στην αναλογία φύλου με ενδυνάμωση της παρουσίας των κοριτσιών σε αυτά, σε σχέση με το σχολικό έτος 2016-17, οπότε η αναλογία ήταν 64,1% αγόρια και 35, 9% κορίτσια (μεταβολή +1,4% για τα κορίτσια φέτος).

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι τομείς που έχουν την μεγαλύτερη αύξηση του μαθητικού δυναμικού είναι αυτοί που είχαν καταργηθεί το 2013, λόγω της διαθεσιμότητας των εκπαιδευτικών. Επιβεβαιώνεται λοιπόν και εκ των υστέρων πόσο βαρύ ήταν το πλήγμα για το δημόσιο σχολείο από την τότε εκπαιδευτική πολιτική και πόσο σαθρό το επιχείρημα που προβλήθηκε για την κατάργησή τους, ότι δήθεν δεν είχαν ζήτηση. Γι’ αυτό και η εξαγγελία από επίσημα χείλη ότι «θα γυρίσουμε πίσω το χρόνο στο 2014»  μόνο ως απειλή ακούγεται….

Θα επανέλθουμε…

Αθήνα, 26/11/19

Υ.Γ. Τα στοιχεία προέρχονται από το ΥΠΑΙΘ, σύστημα myschool. Πιθανές μικρές αυξομειώσεις στα αριθμητικά στοιχεία έχουν να κάνουν με τη χρονική στιγμή λήψης τους. Τα στοιχεία που ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες η ΕΛΣΤΑΤ αναφέρονται μέχρι το έτος 2017-18, όπου όντως υπάρχει μικρή μείωση σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Σημειώνω ακόμα ότι η ΕΛΣΤΑΤ  στα στοιχεία για την επαγγελματική εκπαίδευση, αναφέρεται αθροιστικά και στα ΕΠΑΛ και στις ΕΠΑΣ  (και των άλλων υπουργείων). Η αύξηση στα ΕΠΑΛ ουσιαστικά παρατηρείται τα δύο τελευταία χρόνια 2018 και 2019 και είναι σαφές πως είναι αποτέλεσμα της ασκούμενης θετικής για την ΕΕ πολιτικής 2016-2019.