Οι θετικές μεταρρυθμίσεις στα επαγγελματικά λύκεια, ΕΦΣΥΝ 25/11/19

Οι θετικές μεταρρυθμίσεις στα επαγγελματικά λύκεια

Κοτσιφάκης Θέμης,

εκπαιδευτικός, πρώην πρόεδρος της ΟΛΜΕ

Με το άρθρο του με τίτλο «Εκπόρνευση της εκπαίδευσης», ο Χ. Κάτσικας (ΕΦΣΥΝ 5/11/19) αναφέρεται με απαξιωτικό τρόπο στα Επαγγελματικά Λύκεια και στο σημαντικό εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό έργο που συντελείται αλλά και στις καινοτόμες αλλαγές που προωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε αυτά.

Να υπενθυμίσουμε ότι η επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα μας  ήταν πολλά χρόνια απαξιωμένη και υποχρηματοδοτούμενη. Οι μεταρρυθμίσεις των 20 τελευταίων χρόνων  την αντιμετώπισαν ως εκπαίδευση δεύτερης επιλογής και έγινε προσπάθεια να περιοριστεί σε εκμάθηση αποσπασματικών πρακτικών δεξιοτήτων και να μετατραπεί σε πρόωρη φθηνή κατάρτιση.

Το τελειωτικό κτύπημα στα ΕΠΑΛ το έδωσε η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ το 2013 με την κατάργηση 15 σημαντικών ειδικοτήτων, στις οποίες σπούδαζαν πάνω από 20.000 μαθητές/μαθήτριες, το κλείσιμο 102 σχολικών μονάδων και τη διαθεσιμότητα - απόλυση 2.500 εκπαιδευτικών ειδικοτήτων.

 Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αφού επανέφερε τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία και επαναλειτούργησε όλους τους τομείς και τις ειδικότητες που είχαν καταργηθεί, αποκαθιστώντας σε όφελος του δημόσιου σχολείου τη «βαθιά πληγή» των ΕΠΑΛ, εργάστηκε συστηματικά για την ουσιαστική βελτίωση και αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιεχομένου των Επαγγελματικών Λυκείων. Έλαβε όλα εκείνα τα μέτρα που απαιτούνται για να είναι το ΕΠΑΛ ένα ισότιμο, στην πράξη και στην ουσία, Λύκειο με το Γενικό, αναγνωρίζοντας  και ενισχύοντας ιδιαίτερα τον σημαντικό κοινωνικό τους ρόλο.

Έτσι δημιουργήθηκε  η νέα δομή στο ΕΠΑ.Λ., με την οποία εξασφαλίζεται σε  μαθητές και μαθήτριες η παροχή τόσο στέρεας γενικής παιδείας όσο και τεχνολογικών- επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων, αποφεύγοντας όμως την πρόωρη ειδίκευση.

Να σημειώσουμε, επίσης, ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η συγγραφή νέων Προγραμμάτων Σπουδών  και εκπαιδευτικού υλικού (εργαστηριακών οδηγών, βιβλίων) και η βελτίωση των εργαστηριακών υποδομών των σχολείων μέσα από διεθνείς διαγωνισμούς που ολοκληρώνονται ανά περιφέρεια.

Δόθηκε, ακόμα,  ιδιαίτερο βάρος στη διεύρυνση των δυνατοτήτων των αποφοίτων ΕΠΑΛ. Θεσμοθετήθηκε και υλοποιείται ήδη για 4^η χρονιά το «Μεταλυκειακό έτος-τάξη μαθητείας» για αποφοίτους ΕΠΑΛ. Ο νέος αυτός θεσμός οδηγεί σε αναβάθμιση των προσόντων τους, στην απόκτηση επαγγελματικού πτυχίου επιπέδου 5, ενώ η εκπαιδευτική κοινότητα κυριολεκτικά τον έχει αγκαλιάσει. Για να εκτιμήσουμε τη σημασία του θεσμού πρέπει να θυμηθούμε τι έκαναν οι απόφοιτοι μέχρι σήμερα. Χωρίς εργασιακή εμπειρία, παρακαλώντας εργοδότες, πραγματοποιούσαν, αν εύρισκαν, δωρεάν και ανασφάλιστη πρακτική εξάσκηση. Αντίθετα, με το θεσμό της μαθητείας, με τη ευθύνη του σχολείου δημιουργείται ένα προστατευμένο περιβάλλον για την πρώτη επαφή των νέων με το χώρο εργασίας. Προβλέπονται πλήρη εργασιακά δικαιώματα και ασφάλιση, μισθός στο 75% του κατώτατου, για 7ωρη εργασία, 4 ημέρες την εβδομάδα και μια ημέρα στο σχολείο με πρόγραμμα σπουδών. Οι απόφοιτοι με αυτό τον τρόπο εντάσσονται, από το δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης, πιο ομαλά και με περισσότερα προσόντα στην αγορά εργασίας.

Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ, επίσης, έχουν τη δυνατότητα στη συνέχιση των σπουδών τους στα Πανεπιστήμια (σε ποσοστό θέσεων 5-10%). Επίσης καθιερώθηκε η προνομιακή πρόσβασή τους στα νέα 2ετή τμήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης των ΑΕΙ, που όμως η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας αβασάνιστα τα κατήργησε.  Είναι σημαντικό και οδηγεί στην αναβάθμιση των σπουδών στο Επαγγελματικό Λύκειο, το ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες των ΕΠΑΛ δεν αποκλείονται από τη συνέχιση των σπουδών τους, έχουν ανοικτό ορίζοντα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση σε τομείς των ενδιαφερόντων τους. Προφανώς και πρέπει να εξετάζονται σε μαθήματα που τα παιδιά αυτά διδάσκονται και όχι στα ίδια με εκείνα του Γενικού Λυκείου. Αλλιώς θα ήταν ψευδεπίγραφη διέξοδος. Και οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ τα καταφέρνουν πολύ καλά. Αυτό δείχνουν τα αποτελέσματα των πανελλαδικών και οι επιτυχίες τους.

Την εκπαιδευτική διαδικασία στα ΕΠΑΛ ενδυνάμωσε σημαντικά η  εφαρμογή του εμβληματικού προγράμματος «Μια νέα Αρχή στα ΕΠΑ.Λ.», με το οποίο επιδιώκεται η στήριξη των μαθητών κατά τη μετάβασή τους στην επαγγελματική εκπαίδευση. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού υλοποιείται η εναλλακτική ενισχυτική διδασκαλία σε Γλώσσα και Μαθηματικά με δύο καθηγητές στην τάξη. Προσλήφθηκαν ψυχολόγοι για την  ψυχοκοινωνική στήριξη μαθητών/-τριών. Αναπτύσσεται ο θεσμός του Συμβούλου Καθηγητή με στόχο τη δημιουργία γέφυρας επικοινωνίας μεταξύ διδασκόντων και μαθητών/-τριών αλλά και βελτίωση του κλίματος στη σχολείο.  Υλοποιούνται «σχέδια δράσης» που αποφασίζονται από τους συλλόγους διδασκόντων από ένα ευρύ φάσμα θεμάτων (από τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την υγεία, την τεχνολογία κ.λπ.), με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας, της συνεργασίας και της δημιουργικότητας. Δεν υφίσταται κανένας ανταγωνισμός ως προς το ποια σχολεία θα επιλεγούν, καθώς η χρηματόδοτηση αφορά και τα 400 ΕΠΑΛ της χώρας. Ο δε διαχειριστικός φορέας (είναι πρόγραμμα  ΕΣΠΑ και επιβάλλεται να υπάρχει), το «ΝΟΗΣΙΣ», είναι κρατικός εποπτευόμενος φορέας από την ΓΓ Έρευνας και Τεχνολογίας και όχι ιδιωτική εταιρεία, όπως ισχυρίζεται ο συντάκτης του άρθρου. Προβλέπονται, επίσης, η δικτύωση των σχολείων για την ανταλλαγή εμπειρίας και καλών πρακτικών και ο εξοπλισμός των ΕΠΑΛ με υποδομές τηλεδιασκέψεων – τηλεκπαίδευσης.

Προφανώς, όλα αυτά δεν αποτελούν σε καμιά περίπτωση «εκπόρευνση της εκπαίδευσης» ή παραδείγματα ιδιωτικοποίησης, αλλά μια σαφή προοδευτική και αριστερή πολιτική για την επαγγελματική εκπαίδευση. Προφανέστατα, πρέπει η εκπαιδευτική κοινότητα να έχει τα μάτια της ανοικτά και να αντισταθεί στην επιχειρούμενη από την κυβέρνηση της ΝΔ επιστροφή στο 2013 και στην εκχώρηση αυτού του σημαντικού εκπαιδευτικού τμήματος σε ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα, όπως ήδη εξαγγέλθηκε στις προγραμματικές δηλώσεις από την Υπουργό Παιδείας.

Αθήνα, 25/11/19