ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

του Θέμη Κοτσιφάκη*

Εισήγηση σε σεμινάριο στο 9o Summer University  του Κόμματος της Ευρωπαίκής Αριστεράς, που έγινε στο Werbellinsee της Γερμανίας από 23-27/7/2014

Α.  ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΤΟ

Τα τελευταία τέσσερα χρόνιο ένα αγωνιώδες ερώτημα βασανίζει τον κόσμο της εργασίας:

-Μπορεί να μπει ένα τέλος σ’ αυτή τη βάρβαρη κι ανελέητη πολιτική της πιο ανάλγητης λιτότητας, των συνεχών περικοπών των δημόσιων δαπανών, της στέρησης των κοινωνικών αγαθών και του περιορισμού των δικαιωμάτων, που εφαρμόζεται με τη δικαιολογία της οικονομικής κρίσης;

-Μπορεί να υπάρξει μια διέξοδος από αυτή την ανελέητη επίθεση που εξαπολύουν οι εθνικές κυβερνήσεις με τις ευλογίες και τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΔΝΤ και άλλων διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ και η Παγκόσμια Τράπεζα;

-Μπορεί να δημιουργηθεί ένα δίχτυ προστασίας των πολιτών, ιδιαίτερα αυτών που συνθλίβονται οικονομικά, από αυτή τη λαίλαπα των αντιλαϊκών μέτρων;

Ειδικά οι πολίτες των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου, καίρια χτυπημένοι από αυτή την πολιτική, συνειδητοποιούν μέρα με τη μέρα ότι ο στόχος των αγώνων τους δεν είναι απλά η βελτίωση της καθημερινότητάς τους, αλλά η ίδια η επιβίωσή τους. Τα εργασιακά τους δικαιώματα καταργούνται, το εισόδημά τους συρρικνώνεται, η υγεία, η παιδεία, η κοινωνική πρόνοια και η κοινωνική ασφάλιση υποβαθμίζονται δραστικά και ο δρόμος για τις ιδιωτικοποιήσεις έχει ανοίξει. Οι πολίτες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και μερικές κοινωνικές ομάδες στις υπόλοιπες χώρες, αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, ανεξάρτητα από το αν βρίσκονται ή όχι κάτω από τη θανατηφόρα πίεση των μνημονίων. Αυτή η διέξοδος αποτελεί την αναγκαιότητα, στην οποία πρέπει να συγκλίνουν οι αγώνες των εργαζόμενων σε όλα τα πεδία.

Β. ΠΟΛΙΤΙΚΗ “ΣΟΚ ΚΑΙ ΔΕΟΥΣ” ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η εφαρμογή των μνημονίων έχει μετατρέψει τη χώρα μας σε πειραματόζωο μιας ακραίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Μιας καταστροφικής πολιτικής, που επηρεάζει τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και ιδιαίτερα τη νεολαία.

Έτσι: η ανεργία των νέων (κάτω των 25) έχει αυξηθεί δραματικά αγγίζοντας το 60%, ενώ στην ΕΕ φτάνει μέχρι 23,5%, το ποσοστό των νέων που είναι αποκλεισμένοι από την εργασία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση (NEET) έχει ανέβει στο 21% το 2012 από 12% που ήταν το 2008, τα όρια της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού των νέων κάτω από τα 18 έχουν αυξηθεί από το 26% που ήταν το 2005 στο 35,4% το 2012. Περιπτώσεις υποσιτισμού  μαθητών και μαθητριών έχουν αρχίσει ήδη να εμφανίζονται στα σχολεία.

Την ίδια στιγμή, στη δημόσια εκπαίδευση έχουμε 35% μείωση δαπανών από το 2009, καταργήσεις ή συγχωνεύσεις περισσότερων από 2.000 σχολείων, κατάργηση υποστηρικτικών εκπαιδευτικών δομών και αύξηση του αριθμού των μαθητών στην τάξη.

Σε ότι αφορά τους εκπαιδευτικούς, έχουμε μια μείωση πάνω από 30% του συνολικού αριθμού τους. 2.500 μόνιμοι εκπαιδευτικοί της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης τέθηκαν σε διαθεσιμότητα και αρκετοί απειλούνται με απόλυση. Οι μειώσεις στους μισθούς των εκπαιδευτικών φτάνουν μέχρι το 45%. Οι εργασιακές τους συνθήκες έχουν υποβαθμιστεί (αύξηση διδακτικού ωραρίου, υποχρεωτικές μετακινήσεις από σχολείο σε σχολείο, κλίμα φόβου και αυταρχισμού στα σχολεία). Η αξιολόγηση σχολείων και εκπαιδευτικών συνδέεται με τις επιδόσεις των μαθητών σε κεντρικά οργανωμένες εξετάσεις και χρησιμοποιείται σαν εργαλείο για κλείσιμο ακόμα περισσότερων σχολείων και απολύσεις εκπαιδευτικών.

Ο νέος εκπαιδευτικός νόμος με την αύξηση και αυστηροποίηση των εξετάσεων, οδηγεί σε ολοένα και πιο πρόωρη σχολική εγκατάλειψη και κατευθύνει μερίδα του μαθητικού δυναμικού όλο και πιο νωρίς στην κατάρτιση και τη μαθητεία.

Γ. ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΜΑΣ

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολλές διαδηλώσεις, γενικές απεργίες, καταλήψεις δημοσίων κτιρίων και άλλες μορφές διαμαρτυρίας, που οργανώθηκαν από τα συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα. Η πλατεία Συντάγματος γεμίζει συχνά από χιλιάδες κόσμο.

Τον τελευταίο χρόνο, οι εκπαιδευτικοί βρισκόμαστε στους δρόμους. Με πάθος, οργή και φαντασία αναπτύσσουμε κινητοποιήσεις διαφόρων μορφών, σ’ ολόκληρη τη χώρα, ξεκινώντας με τις διαδηλώσεις του περασμένου καλοκαιριού και τη συνέχεια της μεγάλης 8ήμερης απεργίας τον Σεπτέμβριο 2013. Η απεργία μας κινητοποίησε μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών, ανέδειξε στην κοινωνία τα σοβαρά ζητήματα και τις καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών λιτότητας στη δημόσια εκπαίδευση.

Τους τελευταίους δώδεκα μήνες οι κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών εντάθηκαν και επικεντρώθηκαν στις διαθεσιμότητες και τις απολύσεις που αυτές συνεπάγονται. Οι κινητοποιήσεις μας εμπλουτίστηκαν  με καινούριες μορφές αγώνα. Οι επιτροπές των εκπαιδευτικών σε διαθεσιμότητα ανέπτυξαν σημαντική δράση σε συντονισμό με τις τοπικές ενώσεις εκπαιδευτικών και την ΟΛΜΕ. Σημαντικά στοιχεία της δράσης μας ήταν οι κοινές συσκέψεις αυτών των επιτροπών με τα διοικητικά συμβούλια των τοπικών ενώσεων στα σχολεία. Οι συχνές συσκέψεις των εκπαιδευτικών σε διαθεσιμότητα και η συμμετοχή τους στις διαδικασίες των τοπικών ενώσεων, είναι εκείνα τα νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που έδωσαν ώθηση στην ανάπτυξη των αγώνων μας.

Οι διαδοχικές αρνήσεις τόσο του Υπουργού Παιδείας όσο και του Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης να μας δεχτούν, οδήγησαν σε καταλήψεις των πολιτικών τους γραφείων και άνοιξαν νέους δρόμους «κινηματικών διαπραγματεύσεων», με αμεσοδημοκρατική, εναλλακτική και πολλαπλή εκπροσώπηση. Οι καταλήψεις και οι κινητοποιήσεις γύρω από τα Τεχνικά και τα Επαγγελματικά σχολεία, εκτός από τον προφανή συμβολισμό τους, κατάφεραν να ενώσουν τους εκπαιδευτικούς τους μαθητές και τους γονείς, ενάντια στις διαθεσιμότητες και τις απολύσεις.

Προσπαθήσαμε επίσης να συνδέσουμε τον αγώνα μας με άλλους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, οι οποίοι βρίσκονται κι αυτοί σε διαθεσιμότητα (καθαρίστριες, σχολικούς φύλακες κλπ).

Αυτές τις μέρες, καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών, σχολικοί φύλακες και εκπαιδευτικοί της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης βρίσκονται σε καθιστική διαμαρτυρία μπροστά στην είσοδο του Υπουργείου Οικονομικών, στο κέντρο της Αθήνας. Αυτή η δράση υποστηρίζεται από συνδικάτα και κοινωνικά κινήματα, τα οποία έχουν δημιουργήσει ένα κίνημα αλληλεγγύης που τους παρέχει καθημερινή υποστήριξη. Κάποιες από τις αλληλέγγυες ομάδες τους προμηθεύουν με φαγητό σε καθημερινή βάση, αλληλέγγυοι μουσικοί παίζουν εκεί μουσική τα βράδια κλπ. Έχουμε ονομάσει αυτό το μέρος σαν «κέντρο του αγώνα» μας. Από αυτό το σημείο ξεκινάνε πολλές δράσεις ακτιβισμού. Όλες οι διαδηλώσεις των συνδικάτων καταλήγουν εκεί.

Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την επιθετικότητα και τον αυταρχισμό της κυβέρνησης, την αστυνομική βία, τη σταθερή χρήση χημικών στις διαμαρτυρίες μας, ακόμα και τις συλλήψεις αρκετών συναδέλφων μας.

Η κυβέρνηση με την τρόικα κάνει μια συνολική επίθεση στο δημόσιο τομέα και το κοινωνικό κράτος. Προσπαθούν με την πολιτική τους να μειώσουν τις δημόσιες υπηρεσίες (ιδιαίτερα εκπαίδευση, υγεία, κοινωνική πρόνοια και ασφάλιση) και να τις παραδώσουν τον ιδιωτικό τομέα. ¨Ένα εργαλείο για την κατάργηση υπηρεσιών και διαθεσιμότητα ή απόλυση εργαζομένων είναι η αξιολόγηση. Στην Ελλάδα πρόσφατα ψηφίστηκε ένα σκληρός νόμος για την αξιολόγηση που προβλέπει ότι το 15% των εργαζομένων πρέπει να κριθεί ανίκανο και ότι από αυτούς θα δημιουργηθεί μια δεξαμενή μελλοντικών απολύσεων. Η ΑΔΕΔΥ κήρυξε διαρκή απεργία αποχή από κάθε εργασία που έχει σχέση με την αξιολόγηση. Κάλεσε τους εργαζόμενους να μην υπακούσουν και να μην συμπληρώσουν τις εκθέσεις αξιολόγησης αλλά να τις παραδίδουν στα συνδικάτα τους. Αυτή η δράση είχε επιτυχία (δεν είναι μια κλασικού τύπου απεργία) και η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων δεν συμμετείχε στην αξιολόγηση. Αυτό δημιούργησε σοβαρό πρόβλημα στην κυβέρνηση που προσέφυγε στα δικαστήρια.

Ο πολιτικός χαρακτήρας των αιτημάτων μας αποτελεί μια σημαντική κατάκτηση που στηρίζεται στην κινηματική εμπειρία όσων συμμετέχουν στη δράση μας. Σαν αποτέλεσμα, όλα αυτά τα αιτήματα συνενώνονται στο γενικότερο αίτημά μας ενάντια στις πολιτικές της Ελληνικής Κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ. Ο αγώνας μας συνεχίζεται αποφασιστικά και είμαστε σίγουροι ότι με αυτόν τον τρόπο θα νικήσουμε. Δεν δεχόμαστε τις απολύσεις. Παλεύουμε για μια δημοκρατική, δημόσια και ελεύθερη εκπαίδευση, ανοικτή και προσβάσιμη σε όλα τα παιδιά χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Η ώρα που θα καταρρεύσει αυτή η πολιτική πλησιάζει. Βαδίζουμε μαζί με όλους τους εργαζόμενους στον δρόμο του αγώνα.

Δ. ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Υπάρχει μεγάλη διαφορά στο επίπεδο δράσης των συνδικάτων στην Ευρώπη. Ακόμα και η δομή τους είναι διαφορετική. Υπάρχουν για παράδειγμα συνδικάτα μονοπαραταξιακά, άλλα συνδικάτα που συμμετέχουν όλες οι διαφορετικές συνδικαλιστικές – πολιτικές παρατάξεις, ή συνδικάτα ενιαία χωρίς διακριτές παρατάξεις στο εσωτερικό τους. Επίσης διαφορετικό είναι και το επίπεδο των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Όμως, τα τελευταία χρόνια η ΕΕ προωθεί κοινές πολιτικές σε όλες τις χώρες, όπως η μονομερής λιτότητα για τους εργαζόμενους, οι περικοπές των κοινωνικών αγαθών, οι ιδιωτικοποιήσεις και η αναδιανομή του πλούτου υπέρ των πλουσίων και του κεφαλαίου. Η ανταλλαγή εμπειριών ανάμεσα στα συνδικάτα και η χάραξη κοινών αγωνιστικών δράσεων είναι αναγκαία όσο ποτέ.

Πρέπει να αξιοποιήσουμε τις κοινές μας εμπειρίες από το Ευρωπαϊκό κοινωνικό φόρουμ και τις αντι-συνόδους κορυφής που έγιναν την προηγούμενη δεκαετία, το ενδιαφέρον πείραμα δηλαδή της συνεύρεσης, της ανταλλαγής εμπειριών και της κοινής δράσης συνδικάτων και κοινωνικών κινημάτων.

Να δυναμώσουμε την ισχύ των συνδικάτων μας, μέσα από την ενίσχυση των συνδικάτων βάσης και την εμπιστοσύνη στους ίδιους τους εργαζομένους. Να συνδέουμε τη δράση των συνδικάτων με τα κοινωνικά κινήματα σε κάθε τομέα (για παράδειγμα στην παιδεία με γονιούς και μαθητές, στην υγεία με τοπικά κινήματα πόλης και πρωτοβουλίες πολιτών κ.λπ.). Να συνδέουμε τη δράση των συνδικάτων με τα κοινωνικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη, αξιοποιώντας, για παράδειγμα, τις διαδικασίες του ALTER SUMMIT αλλά και όσες  δυνατότητες ανοίγονται στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συνομοσπονδιών (κοινές πορείες, ευρωδιαδηλώσεις, συνέδρια, φόρουμ). Να βελτιώσουμε τις διμερείς συνεργασίες και δράσεις ανάμεσα σε συνδικάτα διαφορετικών μορφών. Αξιοποίηση του διαδικτύου για τη δημιουργία θεματικών δικτύων και συνεργασιών.

Να αναπτύξουμε ένα δίκτυο συνδικαλιστών, από μέλη ομοσπονδιών αλλά και πρωτοβάθμιων σωματείων, οι οποίοι είναι μέλη ή επηρεάζονται από τα κόμματα της αριστεράς και ανήκουν στο κόμμα ευρωπαϊκής αριστεράς ή την GUE/NGL. Αυτό το δίκτυο θα βοηθήσει στην καλύτερη συνεργασία των αριστερών συνδικαλιστών, στη διαμόρφωση κοινών θέσεων κατά τομέα, αλλά κυρίως στην προώθηση κάποιων κοινών δράσεων ανάμεσα στα συνδικάτα διαφορετικών χωρών.

Πάνω από όλα όμως, κατά τη γνώμη μου, πρέπει οι δράσεις μας να ακουμπούν στη βάση, στον κάθε εργαζόμενο που πλήττεται, να τον ενεργοποιούν και να κερδίζουν την εμπιστοσύνη του στο συλλογικό αγώνα του συνδικάτου. Οι ηγεσίες των συνδικάτων οφείλουμε να εμπνέουμε τους εργαζόμενους και  να μην συμβιβαζόμαστε με το νεοφιλελευθερισμό και την πολιτική του. Ο αγώνας είναι δύσκολος, αλλά θα νικήσουμε γιατί έχουμε το δίκιο με το μέρος μας. Το δίκαιο της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων και των λαών.

Βερολίνο, 24 Ιουλίου 2014