ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΠΑΛ ΣΤΑ ΑΕΙ

ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΠΑΛ ΣΤΑ ΑΕΙ

του Θέμη Κοτσιφάκη, εκπαιδευτικού

Πολλές φορές έχουν ακουστεί επιχειρήματα από εκπαιδευτικούς, αλλά και πολιτικούς παράγοντες, που επικρίνουν την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να άρει τους φραγμούς στη δυνατότητα πρόσβασης των αποφοίτων Επαγγελματικών Λυκείων στο σύνολο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Δυστυχώς και σε αυτά τα επιχειρήματα έχουν παρεισφρήσει αντιλήψεις που θέλουν την επαγγελματική εκπαίδευση β΄ κατηγορίας. Αντιλήψεις που παραδοσιακά διαπερνούν μια μάλλον «αριστοκρατική» λογική για την εκπαίδευση και τροφοδοτούνται από τη μόνιμη απαξίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.

Οι αλλαγές που προώθησε και υλοποιεί το Υπουργείο Παιδείας από το 2015 κάνουν τη διαφορά, αναδεικνύοντας και στηρίζοντας μια σύγχρονη επαγγελματική εκπαίδευση. Και σιγά σιγά, αλλά σταθερά, τα Επαγγελματικά Λύκεια βρίσκουν το σημαντικό και αναντικατάστατο  ρόλο τους στο εκπαιδευτικό μας σύστημα στο επίπεδο της λυκειακής βαθμίδας.

Από το 2017, οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ έχουν πρόσβαση για πρώτη φορά,  μέσα από τις ίδιες ειδικές πανελλαδικές εξετάσεις, εκτός από τα ΤΕΙ και στα Πανεπιστήμια. Αρχικά τους δόθηκαν πρόσθετες θέσεις σε ποσοστό 1% και από το 2018 το 5% των θέσεων που διατίθενται στους εκάστοτε υποψηφίους αποφοίτους λυκείων.

Πολλά γράφτηκαν εναντίον αυτών των ρυθμίσεων. Τα περισσότερα από αυτά, χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα και ανάλυση, παρέχουν μια λανθασμένη εικόνα για τις επιδόσεις των αποφοίτων ΕΠΑΛ στις πανελλαδικές εξετάσεις, αξιοποιώντας και κάποιες χαμηλές επιδόσεις, που όμως παρατηρούνται και στους αποφοίτους  ΓΕΛ.

Ας δούμε όμως ποια είναι η πραγματικότητα για τις επιδόσεις των αποφοίτων, μετά και από τη εμπειρία που προέκυψε από την πρόσβασή τους σε όλο το εύρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης,  ενόψει μάλιστα και του νέου χάρτη που διαμορφώνεται σε αυτή με το τελευταίο νομοσχέδιο του Υπ. Παιδείας.

Η πρόσβαση των αποφοίτων ΕΠΑΛ πραγματοποιείται σε σχολές που είναι αντίστοιχες ή συναφείς με τις ειδικότητες που υπάρχουν στους εννέα τομείς των Επαγγελματικών Λυκείων. Παρατηρώντας τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων του 2018 στις 356 κοινές σχολές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ στις οποίες εισήχθησαν απόφοιτοι ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, σε σύνολο 438, μπορεί κανείς να διαπιστώσει τα παρακάτω:

1.       Στο  51 %  των 356 σχολών προηγούνται σε μόρια (εισαγωγής του πρώτου επιτυχόντος) οι απόφοιτοι των  ΓΕ.Λ.  και στο 49 %  των σχολών αυτών προηγούνται σε  μόρια (εισαγωγής του πρώτου επιτυχόντος) οι απόφοιτοι των ΕΠΑ.Λ. (ΠΙΝΑΚΑΣ 1).

2.       Στο  63 % των 356 σχολών προηγούνται σε μόρια (εισαγωγής του τελευταίου επιτυχόντος) οι απόφοιτοι των  ΓΕ.Λ.  και στο 37 %  των σχολών αυτών προηγούνται σε  μόρια (εισαγωγής του τελευταίου επιτυχόντος) οι απόφοιτοι των ΕΠΑ.Λ.(ΠΙΝΑΚΑΣ 1).

3.       Σε 15 από τις 356 (4,2 %) σχολές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, απόφοιτοι των ΓΕ.Λ. εισήχθησαν (ο πρώτος επιτυχών) με λιγότερα από 10.000 μόρια  (ΠΙΝΑΚΑΣ 2).

4.       Σε 21 από τις 356 (5,9 %) σχολές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, απόφοιτοι των ΕΠΑ.Λ. εισήχθησαν (ο πρώτος επιτυχών) με λιγότερα από 10.000 μόρια  (ΠΙΝΑΚΑΣ 2).

5.       Σε 109 από τις 356 (30,6 %) σχολές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, απόφοιτοι των ΓΕ.Λ. εισήχθησαν (ο τελευταίος επιτυχών) με λιγότερα από 10.000 μόρια (ΠΙΝΑΚΑΣ 2).

6.       Σε 140 από τις 356 (39,3 %) σχολές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, απόφοιτοι των ΕΠΑ.Λ. εισήχθησαν (ο τελευταίος επιτυχών) με λιγότερα από 10.000 μόρια (ΠΙΝΑΚΑΣ 2).

7.       Τέλος, αν συγκρίνουμε τον μέσο όρο των βαθμών (σύνολο μορίων) αποφοίτων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ οι οποίοι εισήχθησαν πρώτοι στις 356 σχολές, διαπιστώνουμε ότι η απόκλιση μεταξύ τους είναι μόλις 1,2 %, ενώ αν συγκρίνουμε τον μέσο όρο των βαθμών (σύνολο μορίων) των τελευταίων εισακτέων αποφοίτων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ στις 356 σχολές, η απόκλιση είναι 10,2 % (ΠΙΝΑΚΑΣ 3).

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, είναι σαφές ότι καταρρίπτεται ένας μύθος που προπαγανδίζει ότι οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ «δεν είναι ικανοί» για τη συνέχιση της εκπαιδευτικής τους διαδρομής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Νομίζω ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες των επαγγελματικών λυκείων δικαιούνται, όπως όλοι οι απόφοιτοι οι απόφοιτοι λυκείων άλλωστε, το «δικαίωμα στο όνειρο» της συνεχούς εκπαιδευτικής και ακαδημαϊκής τους βελτίωσης, δικαιούνται να έχουν μπροστά τους μόνο ανοικτούς ορίζοντες. Και η πολιτεία οφείλει να παίρνει τα κατάλληλα  κάθε φορά νομοθετικά μέτρα για να διασφαλίζει αυτό το δικαίωμα. Οι προκαταλήψεις, άλλωστε, διαλύονται όταν οι εκπαιδευτικές πολιτικές συμβάλλουν σε αυτό.

Με βάση και τα παραπάνω, σε απολύτως  θετική κατεύθυνση βρίσκεται και η νέα νομοθετική ρύθμιση που προώθησε το ΥΠΠΕΘ στο πρόσφατο νομοσχέδιο, για την αύξηση του ποσοστού των θέσεων που θα διεκδικούν οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ  στις πανεπιστημιακές σχολές από 5% σε 10%, με παράλληλη διατήρηση του 5% των θέσεων στις σχολές και τμήματα: πολυτεχνικές, ιατρικές, οδοντιατρικές, φαρμακευτικές, κτηνιατρικές, φυσικής, βιολογίας και γεωλογίας. Παράλληλα, διατηρούνται τα ποσοστά του 20% των θέσεων σε ΑΣΠΑΙΤΕ και ΑΣΤΕ και 8% για τις στρατιωτικές σχολές, την αστυνομία κ.λπ.

Παραμένει, επίσης, το 1% των επιπλέον θέσεων για τα εσπερινά ΕΠΑΛ, που διευρύνεται με όλες τις πανεπιστημιακές σχολές. Επίσης, παραμένει το δικαίωμα επιλογής των αποφοίτων τους να συμμετέχουν στις εξετάσεις με τα ημερήσια ΕΠΑΛ, επιλογή που δίνει περισσότερες δυνατότητες.

Η πρόσβαση των αποφοίτων ΕΠΑΛ γίνεται σε σχολές και τμήματα που είναι συναφή ή αντίστοιχα με τους τομείς των ΕΠΑΛ, αλλά και σε μια κοινή ομάδα σχολών που περιλαμβάνει πανεπιστημιακά τμήματα και στρατιωτικές σχολές.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πλέον το σύνολο σχεδόν των θέσεων που διατίθενται και στους απόφοιτους ΕΠΑΛ αφορά σε πανεπιστημιακές σχολές και τμήματα, δηλ. τους δίνεται η δυνατότητα να έχουν μια αναβαθμισμένη εκπαιδευτική διαδρομή αλλά και μια καλύτερη εργασιακή προοπτική  σε κλάδους της ΠΕ κατηγορίας.

Επίσης, από τη χρονιά 2019-20 ξεκινούν και αρκετά διετή προγράμματα σπουδών από τα Κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης των ΑΕΙ, στα οποία οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση με το απολυτήριο και το πτυχίο τους. Το γεγονός αυτό θα διευρύνει ακόμα περισσότερο το πεδίο της συνέχισης σπουδών και της απόκτησης ανώτερων επαγγελματικών προσόντων για τους απόφοιτους.

Γενικότερα, η στήριξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια είναι εμφανής για κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο που παρακολουθεί τις εκπαιδευτικές αλλαγές που έχουν προωθηθεί από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.

·           Από τις διαθεσιμότητες και την κατάργηση ειδικοτήτων από ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, στην εργασιακή αποκατάσταση των εκπαιδευτικών και στην ένταξη όλων των ειδικοτήτων στα ΕΠΑΛ από το ΣΥΡΙΖΑ.

·           Από την υποχρηματοδότηση και την απαξίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης από ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, στη συγκρότηση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού, την επαρκή χρηματοδότηση των ΕΠΑΛ με αξιοποίηση του ΕΣΠΑ που λίμναζε, στην εκπόνηση νέων προγραμμάτων σπουδών, στην ανανέωση του εργαστηριακού εξοπλισμού, στην εναλλακτική ενισχυτική διδασκαλία και στην πρόσληψη ψυχολόγων και πολλά άλλα της εποχής του ΣΥΡΙΖΑ.

·           Από την ανυπαρξία επαγγελματικών δικαιωμάτων και οποιασδήποτε βοήθειας για την ένταξη των αποφοίτων των ΕΠΑΛ στους χώρους εργασίας επί ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του μεταλυκειακού έτους-τάξης μαθητείας με πλήρη εργασιακά δικαιώματα στους μαθητές και στις μαθήτριες και  στη νομοθέτηση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε αποφοίτους των ΕΠΑΛ και της τάξης μαθητείας  από το ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτές οι μεταρρυθμιστικές αλλαγές όχι μόνο απελευθερώνουν την επαγγελματική εκπαίδευση από την ανάγκη να «αναπνέει με το καλάμι κάτω από τη νερό», αλλά, πολύ περισσότερο, τη μετατρέπουν σε σημαντικό μοχλό ανάπτυξης της χώρας. Η «άνοιξη» ήρθε και για την επαγγελματική εκπαίδευση. Είναι στο χέρι όλων μας να αγωνιστούμε όχι μόνο για να διατηρηθούν όλες αυτές οι θετικές αλλαγές, αλλά και να διευρυνθούν ακόμα περισσότερο προς όφελος της δημόσιας επαγγελματικής εκπαίδευσης.

 Αθήνα, 2/5/19